Praca tymczasowa na tle innych form zatrudnienia – badanie IDEA
Kilka tygodniu temu IDEA Consult przeprowadziło na zlecenie Eurociett (reprezentacja branży agencji zatrudnienia) i UNI Europa (reprezentacja związków zawodowych) badanie, którego celem było jak najpełniejsze porównanie pracy tymczasowej z innymi dostępnymi formami zatrudnienia oraz określenie jak obecnie kształtuje się dynamika rynku pracy na starym kontynencie. Badanie brało pod lupę dane z różnych krajów europejskich, z których Eurociett i UNI Europa wypracowały plan działań, starając się sprowadzić wytyczne dla decydentów politycznych do możliwie szerokiego wspólnego mianownika.
Przy opracowywaniu analizy skorzystano z trzech metod analitycznych: badanie dokumentów i analiza danych, kwestionariusze wśród członków Eurociett i UNI Europa oraz analiza konkretnych przypadków.
Na dzień dzisiejszy spotykamy się w Europie z całym spectrum rozmaitych form prawnych zatrudniania pracowników. Są one wszystkie objęte uregulowaniami systemowymi UE oraz na szczeblu lokalnym – poszczególnych państw członkowskich.
Na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci europejski rynek pracy, dostosowując się do zmian społeczno-gospodarczych, rozwinął się o nowe bądź mniej popularne formy zatrudnienia i ewoluował w kierunku większej elastyczności. Dane wyraźnie wskazują, iż umowa na czas nieokreślony i na pełen etat pozostaje wciąż najbardziej rozpowszechnioną formą zatrudnienia, jednak widać wielką różnicę w otwartości zarówno pracowników jak i pracodawców na alternatywne formy. Ekwiwalentnie do wzrostu świadomości co do benefitów wynikających ze stosowania tychże rozwiązań prawnych jak i polepszających się warunków finansowych czy ochrony praw pracowniczych, zaufanie społeczne w kontekście pracy tymczasowej jest coraz większe.
Od kilku lat obserwuje się dynamiczny wzrost zatrudnienia w niepełnym wymiarze godzin, a granice między różnymi formami zatrudnienia zacierają się, np., jak mówi raport IDEA, tymczasowi pracownicy agencyjni mogą być zatrudniani na czas nieokreślony. Zrozumienie zmian zachodzących na rynku pracy ma kluczowe znaczenie dla zadbania o przyjęcie rozsądnej polityki, która zmierza do poprawy ochrony pracowników oraz ogólnej wydajności rynku pracy.
Alternatywne formy, w szczególności praca tymczasowa, pozwalają firmom zyskać potrzebną elastyczność, by stawiać czoła wahaniom koniunkturalnym oraz umożliwia im szybkie pozyskanie pracowników o wymaganych kwalifikacjach i umiejętnościach. Dają one również szansę stawić czoła okresowemu zwiększeniu (lub zmniejszeniu) popytu między innymi ze względu na nagłe zmiany otoczenia gospodarczego. W analizie potwierdzono, iż firmy korzystają z pracy tymczasowej, by odpowiedzieć na zmienne uwarunkowania gospodarcze.
W niektórych krajach partnerzy społeczni stworzyli systemy pozwalające na ograniczenie kosztów po stronie pracodawcy użytkownika, jednocześnie oferując pracownikom większe bezpieczeństwo zatrudnienia. Na przykład w Niemczech zbiorowe układy pracy pozwalają na łączenie niższych kosztów (odstępstwo od zasady równego traktowania pod względem wynagrodzenia), przy jednoczesnym zagwarantowaniu pracownikom stabilności zatrudnienia i ochrony socjalnej (umowy na czas nieokreślony dla pracowników zatrudnianych przez agencje).
Faktem jest również, iż agencje dokładają wysiłków, by rozwijać kwalifikacje i umiejętności pracowników oraz ściślej, według swoich potrzeb, dopasowywać ich profil do wymagań przedsiębiorstw. W obszarze pracy tymczasowej partnerzy społeczni podjęli szereg inicjatyw (dwustronne fundusze czy gremia), by poprawić dostęp pracowników agencyjnych do szkoleń. Przeważająca większość pracowników tymczasowych w ciągu ostatniego roku przeszła szkolenia, a partnerzy społeczni podjęli inicjatywy, by ułatwić dostęp do tych szkoleń.
Udział pracy tymczasowej jest pozytywnie skorelowany ze wskaźnikiem aktywności zawodowej. Okazuje się, iż aktywność ta jest zasadniczo wyższa w krajach, gdzie udział pracy tymczasowej w rynku pracy jest wyższy. W krajach, w których łatwiej jest skorzystać z pracy tymczasowej, obserwuje się mniejszy odsetek pracy na czarno. Wyniki te mogą wskazywać na rolę APT w zwiększaniu zatrudnienia i w walce z szarą strefą gospodarki.
Z kolei przewagę pracy tymczasowej nad innymi formami zatrudnienia (czyli standardowymi umowami na czas określony czy samozatrudnieniem) stanowi jej trójdzielna konstrukcja, bowiem relacja trójstronna stanowi swoisty bufor bezpieczeństwa, ułatwiając tworzenie systemów i podejmowanie inicjatyw, które pozwalają łączyć elastyczność i poprawę warunków pracy i zatrudnienia.
Wnioski z badania wskazują, iż praca tymczasowa stanowi w dzisiejszych czasach w pełni bezpieczną i równorzędną z innymi formę zatrudnienia, której stosowanie jest w wielu przypadkach podyktowane warunkami prowadzenia biznesu czy potrzebą łączenia życia zawodowego z prywatnym.
Źródło: Polskie Forum HR
