Młodzi na rynku pracy – najbardziej narażeni na bezrobocie i najmocniej aktywizowani
W porównaniu do innych grup wiekowych młodzież w Polsce znajduje się w trudnej sytuacji na rynku pracy. Młodzi charakteryzują się bardzo niską aktywnością zawodową (tylko 33,2% jest aktywnych zawodowo) i niskim wskaźnikiem zatrudnienia. Pracuje tylko nieco ponad co czwarta osoba w wieku 15-24 lata (26,7%), podczas gdy w grupie 25-34 lata pracuje już 78,7%, a w grupie 35-44 lata aż 83,4%.
Młodzi są grupą najbardziej narażoną na bezrobocie. Stopa bezrobocia wg BAEL w III kwartale 2015 r. w grupie 15-24 lata wyniosła 19,8% wobec 7,7% wśród osób w wieku 25-34 lata, 5,3% w grupie 35-44 lata i 5,2% w grupie 45 lat i więcej. Należy jednak pamiętać, że w III kwartale 2015 r. w stosunku do analogicznego okresu 2014 r. wskaźnik zatrudnienia młodych wzrósł o 0,4 p. p., a stopa bezrobocia zmalała o 3,3 p.p.
Według danych Eurostat zharmonizowana stopa bezrobocia młodzieży w listopadzie 2015 r. wyniosła w Polsce 20,5%, czyli była 2,5-krotnie wyższa niż zharmonizowana stopa bezrobocia ogółem (7,2%). Stopa bezrobocia młodzieży w Polsce była również nieznacznie wyższa od średniej w Unii Europejskiej (20,0%). Trudna sytuacja na rynku pracy młodzieży jest zjawiskiem obserwowanym niemal w całej Unii Europejskiej, co nie stanowi dla nas usprawiedliwienia, ale uzasadnia konieczność podejmowania działań na rzecz poprawy sytuacji młodych ludzi.
Młodzież to grupa, którą najszybciej dotykają problemy na rynku pracy. W czasie kryzysu, w 2009 r. przy ogólnym wzroście bezrobocia o ponad 28% liczba młodych bezrobotnych zwiększyła się o blisko 40% i udział młodych w liczbie zarejestrowanych wzrósł do 22,5%. Jednak w kolejnym roku gdy sytuacja zaczęła się stabilizować wzrost liczby młodych bezrobotnych był już zdecydowanie niższy niż ogółem, a w 2011 r. przy ogólnym wzroście bezrobocia o 1,4% liczba bezrobotnych do 25 r. ż. zmniejszyła się o 2,9%. Przekłada się to na stopniowy spadek odsetka młodych do 25 r. ż. wśród zarejestrowanych w urzędach pracy bezrobotnych.
Na koniec listopada 2015 r. w urzędach pracy zarejestrowanych było 234,4 tys. osób do 25 roku życia oraz 451,4 tys. osób do 30 roku życia (tj. 29,5% ogółu zarejestrowanych). W przypadku osób do 25 r. ż. spadek liczby bezrobotnych w ciągu roku wyniósł 69,4 tys. osób tj. 22,9%.
Spadek liczby bezrobotnych wynikał z widocznego ożywienia na rynku pracy, które przejawiało się przede wszystkim wyższą liczbą ofert pracy jakimi dysponowały urzędy pracy. Liczba ofert pracy zgłoszona przez pracodawców do urzędów pracy od stycznia do listopada 2015 r. wyniosła 1 200,4 tys., i w porównaniu do analogicznego okresu 2014 roku wzrosła o 160,4 tys., czyli o 15,4%. Pracodawcy zgłosili również 224 tys. ofert stażu pracy, tj. o 1,0% mniej niż w okresie 11 miesięcy 2014 r. Oferty stażu stanowiły 18,7% wszystkich ofert pracy zgłoszonych przez pracodawców w okresie styczeń-listopad 2015 r.
Warto dodać, że symptomem poprawy sytuacji na rynku pracy jest również wzrost liczby wolnych niesubsydiowanych miejsc pracy, (w okresie 11 miesięcy 2015 r. wzrost wyniósł 20,9%). W efekcie tego oferty pracy subsydiowanej stanowiły 32,5% ofert jakimi dysponowały urzędy pracy, podczas gdy w latach 2009-2010 było to ponad 53%.
Od lat młodzi są dominującą grupą wśród aktywizowanych bezrobotnych. W latach 2005-2009 aktywizowano średnio rocznie ok. 265 tys. młodych. Najwyższą ich liczbę zaktywizowano w 2010 r. – 294,6 tys. Ta grupa bezrobotnych niezmiennie od lat przeważa wśród bezrobotnych, którzy rozpoczynają staż pracy – ponad połowę uczestników staży nie ukończyła 25 r. ż. W ciągu pierwszych 11 miesięcy 2015 r. staż rozpoczęło 95,6 tys. młodych bezrobotnych, szkolenie – 17,9 tys., a prace subsydiowane 32,1 tys. (w tym dotację na podjęcie działalności otrzymało 6,6 tys. osób, a w ramach refundacji pracodawcy kosztów zatrudnienia bezrobotnego zatrudniono 8,4 tys. młodych ludzi).
Od stycznia do listopada 2015 r. z aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu skorzystało 147,6 tys. młodych i stanowili oni 30,6% ogółu bezrobotnych, którzy skorzystali z tych form pomocy, i w porównaniu do analogicznego okresu 2014 r. odnotowano spadek o 21,8 tys. osób, tj. o 12,9% (przy wzroście o 1,1% wśród bezrobotnych ogółem).
Trudna sytuacja na rynku pracy osób młodych często wiązana bywa z brakiem doświadczenia zawodowego oraz niedopasowaniem kwalifikacji do potrzeb rynku pracy. Coraz większa część młodych ludzi w celu zwiększenia możliwości znalezienia odpowiedniej pracy decyduje się na podnoszenie swoich kwalifikacji zawodowych zdobywając wyższe wykształcenie, a w jego trakcie odbywając staże, praktyki, czy podejmując pracę. Sprzyja temu dynamiczny rozwój szkolnictwa, przede wszystkim wyższego, co spowodowało, że na przestrzeni ostatnich 20 lat liczba studentów wzrosła ponad czterokrotnie. W roku akademickim 2013/2014 w 438 szkołach wyższych kształciło się 1 549,9 tys. osób, podczas gdy w roku szkolnym 1990/1991 było to niewiele ponad 400 tys. osób. Współczynnik skolaryzacji brutto wzrósł w tym czasie z 12,9% do 49,2%.
Źródło: Departament Rynku Pracy MRPiPS
