Europejski Rynek Pracy Tymczasowej Po Wdrożeniu Dyrektywy

Do 15 grudnia 2011 roku wszystkie kraje członkowskie miały obowiązek wdrożyć Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie pracy tymczasowej. Podstawową kwestią regulowaną przez ten akt prawny jest zasada równego traktowania pracowników tymczasowych i pracowników zatrudnionych bezpośrednio u pracodawców użytkowników w zakresie warunków zatrudnienia i warunków pracy, w tym wynagrodzenia. Dodatkowo Dyrektywa nałożyła na kraje członkowskie obowiązek dokonania przeglądu regulacji obowiązujących w każdym kraju w celu zidentyfikowania i zniesienia nieuzasadnionych uwarunkowaniami danego rynku pracy barier ograniczających rozwój tego sektora.

Polska znajduje się w komfortowej sytuacji – projekt wprowadzony obecnie do porządku prawnego dyrektywy był podwaliną naszego ustawodawstwa w tym zakresie. Zasada równego traktowania funkcjonuje od momentu wejścia w życie ustawy o zatrudnieniu pracowników tymczasowych, tj. od dnia 1 stycznia 2004 roku.

Regulacja zatrudnienia tymczasowego w Polsce jest stosunkowo prosta, zwłaszcza gdy porównamy poziom skomplikowania regulacji obowiązujących w innych krajach członkowskich. Układy zbiorowe obowiązują w naszym kraju w ograniczonym zakresie, a podstawowe zasady określające warunki funkcjonowania pracy tymczasowej określa jedna ustawa oraz przepisy Kodeksu pracy i aktów powiązanych. W innych krajach problem jest dużo bardziej złożony. W Wielkiej Brytanii, gdzie rynek agencji zatrudnienia właściwie nie jest regulowany w żaden inny sposób jak tylko przez mechanizmy rynkowe, nie istniały nawet podwaliny równego traktowania – teraz wprowadzono 12-tygodniowy okres przejściowy, po którym pracownik tymczasowy nabiera takich samych praw jak inny pracownik zatrudniony na tym samym lub podobnym stanowisku bezpośrednio u pracodawcy użytkownika. W Holandii gdzie rynek ten jest praktycznie całkowicie regulowany przez układy zbiorowe oraz gdzie zatrudnienie tymczasowe cieszy się największą popularnością spośród wszystkich krajów członkowskich, wspomniany wyżej okres przejściowy wynosi 26 tygodni. W Polsce zasada równego traktowania obowiązuje od pierwszego dnia pracy.

W wielu krajach zauważono bardzo podobne ograniczenia w zakresie stosowania pracy tymczasowej. Jedną z barier najczęściej występujących w krajach członkowskich jest ograniczenie stosowania pracy tymczasowej w przypadku prac niebezpiecznych, w budownictwie, czy w sektorze publicznym. Bariery dotyczące zastosowania pracy tymczasowej występują m.in. w Polsce, Hiszpanii, Grecji, Belgii, Niemczech, Austrii, Rumunii czy na Węgrzech. Kolejną kwestią podnoszoną przez organizacje pracodawców w krajach członkowskich jest ograniczenie długości trwania zatrudnienia tymczasowego oraz niemożliwość zawierania z pracownikami tymczasowymi umów na czas nieokreślony. W Holandii, czy Wielkiej Brytanii nie ma ograniczeń dotyczących długości zatrudnienia pracowników tymczasowych – są to jednocześnie kraje w których praca tymczasowa jest bardzo popularna. W Wielkiej Brytanii 3,6% a w Holandii 2,9% wszystkich zatrudnionych stanowią pracownicy tymczasowi, podczas gdy w Polsce odsetek ten w 2010 roku wyniósł jedynie 0,4%. Dodatkowo są to kraję o najwyższej efektywności rynku pracy, przejawiającej się przede wszystkim niską stopą bezrobocia oraz niewielkim udziałem szarej strefy w rynku pracy.

Różnice w funkcjonowaniu rynku pracy tymczasowej w krajach członkowskich są bardzo duże, dlatego wdrożenie dyrektywy jest nie lada wyzwaniem. Jak dotąd 14 krajów członkowskich zgłosiło zakończenie procesu wdrożenia dyrektywy, z czego tylko 4 kraje (w tym Polska), złożyło w Komisji Europejskiej raport dotyczący przeglądu ograniczeń występujących w krajowych regulacjach. Dyrektywa miała być złotym środkiem pomiędzy odpowiednią ochroną pracowników tymczasowych a swobodą funkcjonowania agencji zatrudnienia, ale jak pokazują pierwsze wyniki jej wdrożenia, o ile we wszystkich krajach członkowskich bardzo wnikliwie potraktowano zasadę równego traktowania o tyle w zakresie znoszenia ograniczeń funkcjonowania branży nie zostały podjęte praktycznie żadne kroki. Dlatego też sposób wdrożenia Dyrektywy jest bardzo szeroko dyskutowany przez partnerów społecznych w całej Europie.

Historia pokazuję że całkowite dopasowanie regulacji europejskich do ustawodawstwa krajowego nie jest procesem krótkim. Zdaniem ekspertów na pełne wdrożenie Dyrektywy będziemy musieli poczekać jeszcze kilka lat. Miejmy nadzieje, że w tym czasie również w Polsce uda nam się wypracować konsensus definicji, co jest lub nie jest nieusprawiedliwionym ograniczeniem. Zmiana regulacji w zakresie długości trwania zatrudnienia tymczasowego czy możliwości zastosowania tej formy zatrudnienia z pewnością przyczyniłoby się do poprawy funkcjonowania naszego sektora a co za tym idzie również poprawy sytuacji na polskim rynku pracy.

źródło: Polskie Forum HR, Agnieszka Bulik, Wiceprezes ds. Pracy Tymczasowej,